درباره دست‌نوشته «ابن‌شهرآشوب» در کتابخانه سلیم‌آغا ترکیه

به گزارش شهرآرانیوز - اجازاتی که در کتب حدیثی به چشم می‌خورد، محل تأمل بسیاری از عالمان و متن‌شناسان بوده و هست و فارغ از همه مباحث مربوط، دلالتی دارد به توجه و دقت و مراعات بسیارِ محدثان در نقل حدیث که قرائت و سماع کلمه‌به‌کلمه و حرف‌به‌حرف و آوا‌به‌آوای این متون را شرط روایت حدیث می‌دانستند. نشانه‌ها و نمونه‌های بسیار کهن آن، اجازاتی است که بر اجزای حدیثی کهن اهل سنت در دار‌الکتب الظاهریه دمشق و برخی مخطوطات کتابخانه‌های ترکیه موجود است و طی قرون امتداد یافته است.

اما با کمی تأمل می‌بینیم که این سنت به‌راستی مبارک، در منقولاتی غیر از متون حدیثی نیز مورد اهتمام بوده است، از‌جمله در کتب تاریخ و لغت و علوم دیگر که نمونه‌های آن را اجمالا دیده‌ایم. به نظر می‌رسد که اهمیت به قرائت و سماع و اجازه کتب لغت، در نگاه محدثان نباید هم کمتر از متون حدیثی باشد.

یک نمونه از اجازات کتب لغت، در نسخه بسیار ارزشمندی از اصلاح‌المنطق ابن‌سکیت، که در کتابخانه سلیم‌آغا در اسکدار استانبول به شماره ۱۲۱۸ نگهداری می‌شود، دیده می‌شود.

این نسخه در دهم ربیع‌الآخر‌۴۷۰ کتابت شده است. کاتب آن ابو‌عبدالرحمن شحامی‌نیشابوری‌مستملی (در دستگاه خواجه نظام‌الملک) و از مشایخ عبدالغافر صاحب سیاق است، دانشمند و ادیبی از خاندانی بزرگ و علمی در خراسان قرون چهارم و پنجم و ششم. این کتابت هم در آخرین دهه عمر هشتاد‌ساله‌اش و در دوره پختگی بوده است. در حاشیه فراغ آمده است: «قوبل بالأصل من أوله إلی آخره» و «نظر فی هذا الکتاب علی ابن الدنبری غفر ا... لمن دعا له بقضاء الحوائج.» بر برگ آغازین نسخه، در‌کنار چند تملک کهن و متأخر و فوائدی برافزوده، اما کهن، در‌باره ابن‌سکیت و اصلاح‌المنطق، به خط ابن‌شهرآشوب آمده است.